توکنهای غیر قابل تعویض (non fungible tokens)، از جملهی یکی از پر کاربردترین توکنهای موجود در دنیای ارزهای دیجیتال هستند.
برای این که بتوانیم مفهوم این دسته از توکنها را به خوبی درک کنیم، در ابتدا باید تفاوتهای آنها را با توکنهای قابل تعویض (fungible) بررسی کنیم.
توکنهای قابل تعویض
وقتی که به یک چیز، قابل تعویض گفته میشود؛
بدین معناست که میتوانیم آن را به راحتی با چیز مشخصی تبدیل کرده و جا به جا کنیم.
در واقع به راحتی قابل تعویض خواهد بود.
برای درک بهتر این موضوع، یک مثال را از دنیای واقعی بیان میکنیم.
مثال
از نمونههایی از موارد قابل تعویض در دنیای واقعی، میتوان به دانههای برنج و یا یک دلار موجود در درون جیب شما اشاره کرد.
مثلاً وقتی شما این ۱ دلار را به فردی قرض میدهید؛
دیگر این انتظار را ندارید که در موقع برگرداندن قرض شما، فرد قرض گیرنده دقیقاً همان پول را به شما برگرداند.
حال این شرایط در مورد موارد غیر قابل تعویض متفاوتتر میباشد.
غیر قابل تعویض بودن
در این مورد، هر چند که دو اشیاء و یا دو توکن، در نگاه اول شبیه یکدیگر دیده میشوند؛
ولی در اصل این دو مورد با هم متفاوت بوده و هر یک دارای ویژگیهای مختص به خود هستند که باعث میشود که نتوانیم آنها را با یکدیگر جا به جا کنیم.
برای درک بهتر این موضوع، یک مثال میآوریم.
مثال
یک نمونه فیزیکی از اشیاء غیر قابل تعویض، میتوان به بلیط هواپیما اشاره کرد.
هر چند که در ظاهر دو بلیط هواپیما، بسیار مشابه با هم هستند؛ ولی در اصل ماهیت آن دو با هم متفاوت میباشد.
به طوری که هر دو بلیط، اسم، شماره صندلی، مقصد و زمان پرواز متفاوتی را با هم دارند.
از این رو تعویض یک بلیط هواپیما با بلیط هواپیما دیگر، ممکن است باعث مشکلات و نتایج ناگواری شود.
با تعویض اشتباه بلیط، ممکن است به جای برلین به بارسلونا سفر کنید و یا حتی ممکن است که نیروهای امنیتی به دلیل جعل هویت، شما را دستگیر نمایند.
دقیقاً این تفاوت نیز در توکنهای غیر قابل تعویض با سایر توکنها وجود دارد.
چرا توکنهای غیر قابل تعویض با سایر توکنها تفاوت دارند؟
به خاطر آن که توکنهای غیر قابل تعویض دارای ویژگیهای خاصی هستند که آنها را با بقیه متفاوت کرده است.
در نظر داشته باشید که این دسته از توکنها به دلیل ویژگیهای جالب خود، در دنیای دیجیتال بسیار کمیاب هستند.
در نظر داشته باشید که بسیاری از ارزهای دیجیتال موجود در بازار، از نوع قابل تعویض هستند.
یعنی مثلاً وقتی بیتکوینی را با فردی رد و بدل میکنید، اصلاً برای شما فرقی نخواهد داشت که چه بیتکوینی را میفرستید و یا پس میگیرید.
در ادامه به برخی از تفاوتهای این دو دسته اشاره میکنیم.
استانداردها
بیشتر توکنهای قابل تعویض بر اساس استاندارد ERC-20 تولید میگردند.
این در حالی است که توکنهای غیر قابل تعویض بر اساس استاندارد ERC-721 تولید میگردند.
قابلیت تقسیمپذیری
یکی دیگر از تفاوتهای عمده توکنهای غیر قابل تعویض با توکنهای قابل تعویض، در این است که توکنهای غیر قابل تعویض، قابل شکستن نمیباشند.
یعنی اگر کسی قصد خرید و یا داشتن این دسته از توکنها را داشته باشد، باید تمامی آن را به صورت یکجا خریداری کند.
ولی این موضوع در مورد توکنهای قابل تعویض متفاوت میباشد.
چرا که به راحتی میتوانیم توکنهای قابل تعویض را به موارد کوچکتر تقسیم نماییم.
مثلاً شما میتوانید که ۱۰ میلی بیتکوین و یا نیم اتریوم و یا یک سوم بیتکوین کش را به فرد دیگری بفرستید و یا از وی دریافت نمایید.
موارد کاربرد توکنهای غیر قابل تعویض
یکی از پلتفرمهای ارائه دهنده این نوع از توکنها، cryptokitties میباشد.
در این پلتفرم مبتنی بر بلاکچین، افراد با استفاده از این توکنها میتوانند گربههای دیجیتال را جمعآوری کرده و یا بزرگ نمایند.
ویژگیهای ظاهری گربهها با هم بسیار متفاوت بوده و به عبارتی قابل جا به جایی با هم نخواهند بود.
یعنی فقط میتوانید با پرداخت بهای کامل، آنها را خریداری نمایید.
در سال گذشته، این پلتفرم به قدری قدرتمند عمل کرده که موفق به فروشی در حدود ۱۲ میلیون دلار شده است.
به طوری که گرانترین فروش صورت گرفته در این پلتفرم در حدود ۱۲۰ هزار دلاری بوده است.
از دیگر موارد استفاده از این نوع توکنها، در محیط بازی The Sandbox میباشد.
در واقع شاید بتوان اینچنین بیان کرد که بیشترین کاربرد توکنهای غیر قابل تعویض در محیطها و پلتفرمهای بازی میباشد.
چرا که این پلتفرمها دارای اشیاء بسیار یونیک و غیر قابل تعویضی هستند.